ملاقی طرف علم اجمالی
مساله
میدانیم که علم اجمالی منجَّز است و بنا بر وجوب موافقت قطعی با علم جمالی باید نسبت به همه اطراف علم اجمالی دربارهی حکم شرعی احتیاط کرد. حال اگر یکی از اطراف علم اجمالی موضوع حکم شرعی دیگری باشد، آیا این حکم شرعی فعلی و منجز خواهد شد یا خیر؟
فرض کنید علم اجمالی داریم که یکی از دو ظرف الف و ب نجس است. در این صورت نجاست ظرف نجس بر مکلف منجز است. در این صورت، اگر شیء ج با ظرف ب برخورد کند، آیا باید از آن پرهیز کرد؟
یا فرض کنید علم اجمالی داریم که داخل یکی از دو ظرف الف و ب مشروب است، در صورتیکه کسی یکی از آن دو ظرف را بنوشد، آیا مستحق مجازات شرب خمر است؟
پاسخ
از طرفی ممکن است حکم شرعی منجز باشد، زیرا وظیفه مکلف احتیاط نسبت به همه اطراف علم اجمالی است و لازمه آن احتیاط نسبت به موضوع حکم شرعی جدید و فعلی دانستن آن است.
از طرف دیگر ممکن است حکم شرعی منجز نباشد، زیرا موضوع حکم شرعی جدید، واقعا محقق نشده است.
به علاوه، ممکن است بین اطراف علم اجمالی و ملاقی (ویرایش) علم اجمالی دیگری داشته باشیم یا نداشته باشیم.
مولفههای تاثیرگذار در مساله
کیفیت نجس شدن ملاقی
تنجیز منجَّز
تنجیز علم اجمالی در موضوعات دوجزئی
کیفیت حکم شرعی و موضوع آن
راه اول
علم اجمالی داریم که الف یا ب نجس است، ج با ب برخورد کرده است.
پس یا الف نجس است و ب پاک است و ج (ملاقی) هم پاک است
یا الف پاک است و ب نجس است و ج هم نجس است
در نتیجه، ما علم اجمالی داریم که یا الف یا (ب و ج) نجس است. با در نظر گرفت ج میتوان گفت: ما علم اجمالی داریم که الف یا ج نجس است. و این علم اجمالی هم منجز است.