۸ اذا کان... بحث خروج از محل ابتلا

درس مقدمه مفاهیم و مبانی ثمرات

مساله‌ی اصلی ما این است که گاهی به نظر می‌رسد علم اجمالی داریم، اما یکی اطراف علم اجمالی از دسترس ما خارج است. آیا چنین علم اجمالی‌ای منجز است؟ برای بررسی این مساله باید مروری داشته باشیم بر بحث اشتراط قدرت در تکلیف.

آیا داشتن قدرت بر امتثال شرط وجود تکلیف است؟ به سخن دیگر، اگر شخصی قدرت بر انجام کاری نداشته باشد، ممکن است چنین تکلیفی داشته باشد؟

یادآوری مراحل حکم: به صورت کلی، وجود ملاک، جعل، خطاب وتنجیز را مراحل حکم اند

مثال- سوال‌وجواب- بحث فرض و حکمی

تمرین

ایده‌ها

مطالب مرتبط و توضیح چرایی ارتباط

مساله‌ی اصلی ما این است که گاهی به نظر می‌رسد علم اجمالی داریم، اما یکی اطراف علم اجمالی از دسترس ما خارج است. آیا چنین علم اجمالی‌ای منجز است؟

برای بررسی این مساله باید مروری داشته باشیم بر بحث اشتراط قدرت در تکلیف.

آیا داشتن قدرت بر امتثال، شرط وجود تکلیف است؟ به سخن دیگر، اگر شخصی قدرت بر انجام کاری نداشته باشد، ممکن است چنین تکلیفی داشته باشد؟

در نگاه نخست پاسخ ساده است: گذاشتن تکلیف بر عهده‌ی شخصی که توان انجام و امتثال آن را ندارد کاری بیهودی و لغو است و مجازات و عقاب بر اساس آن قبیح است.

این بحث را در چهار جهت می‌توایم دقیق‌تر کنیم:

1. تفاوت تکلیف و تنجیز
2. بررسی انواع ناتوانی (عدم قدرت)
3. بررسی ناتوانی نسبت به عصیان و نافرمانی
4. بررسی انواع ناتوانی در عصیان

یادآوری مراحل حکم:

وجود ملاک، شوق، جعل، ابراز جعل و خطاب، تنجز

• عدم قدرت بر امتثال
  • • از لحاظ عقلی
    • از لحاظ عرفی
    • به لحاظ حرج

• قدرت بر امتثال شرط تکلیف است
  • • لغویت
    • انصراف ادله
    • ادله لفظی
  • شرط تنجیز تکلیف است (آ خمینی صدر محمدی: اطلاق موونه زایده ندارد)
    • • • • • • • • بنا بر علیت: لا یلصح للتنجیز
                  • بنا بر اقتضا: عقل عملی حکم به تنجیز چنین مواردی نمی‌کند وجدانا
• قدرت عرفی
  • • آقا ضیا: قدرت عرفی بر امتثال و نیز عصیان شرط است